Bij gepatenteerde uitvindingen denken we meteen aan zaken als de iPhone, de 3D-printer en de helikopter. Het is natuurlijk geen slecht idee om zo’n uitvindingen te beschermen, maar ook eenvoudigere uitvindingen kunnen best wel wat bescherming gebruiken. Soms zijn het namelijk de meest eenvoudige innovaties die uitvinders stinkend rijk maken. Dat bewijzen bijvoorbeeld paperclips, LEGO-blokjes en de Anywayup. Ze bewijzen ook dat je zelfs bij een eenvoudig verschil octrooi en patent kan aanvragen.
Paperclips
De kleurrijke paperclips zien er dan wel eenvoudig uit, maar ze zijn ongelofelijk handig. Want hoe zouden we anders pagina’s kunnen samenhouden zonder ze vol te moeten proppen met nietjes? Het eerste paperclipoctrooi werd al in 1867 vastgelegd en was driehoekig, maar werd in 1927 door de Amerikaan George Griffiths verfijnd. Sindsdien zijn er nog allerlei nieuwe octrooien en patenten verschenen. De meest recente versie is deze van Chen Xin. Zijn nieuwe versie kan nu nog dikkere stapels papier omklemmen.
LEGO-blokjes
Het LEGO-blokje ziet er eenvoudig uit. Het is een rechthoekig bouwsteentje met nopjes zodat je de steentjes goed in elkaar kan klikken. De steentjes gebruik je vervolgens om bouwwerken te maken. Het klinkt wellicht bekend in de oren, want menig kind heeft er plezier aan beleefd. De bouwsteentjes werden in 1947 al voor het eerst gemaakt. In 1958 werd een heel belangrijke verbetering gepatenteerd: de LEGO-blokjes kregen buisjes aan de onderzijde van de steentjes zodat ze steviger aan elkaar zaten. Het laatste patent van de originele blokjes liep in 1988 af en sindsdien zijn er verschillende fabrikanten die gelijkaardige blokjes op de markt brengen.
Desondanks tracht het bedrijf LEGO op andere manieren te bouwen aan de bescherming van hun blokjes, onder meer via het merkenrecht en het modelrecht. Net zoals een verschil patent en octrooi kenmerkt, zijn er ook verschillen tussen de bescherming via bijvoorbeeld het merkenrecht of het modelrecht. Hoe dan ook leverde de juridische spitsvondigheid van LEGO al talloze rechtszaken op en heeft ook het Europees Hof van Justitie er het laatste nog niet over gezegd. De vraag die zich onder meer stelt, is of het model van het LEGO-blokje louter functioneel is of dat er meer aan de hand is. Volgens het Gerecht van de Europese Unie is dit mogelijk het geval en moet er ook rekening worden gehouden met niet-functionele keuzes, zoals het gladde oppervlak. Of hoe een klein blokje veel gedoe kan opleveren.
Anywayup
De Anywayup, een lekvrije drinkbeker voor baby’s, werd uitgevonden door de huisvrouw Mandy Haberman die er in de jaren negentig ook een patent op verkreeg. Zij heeft jarenlang onderzoek naar drinkbekers verricht omdat haar dochter met het Stickler-syndroom is geboren. Daarom maakte ze eerder al een speciale beker voor zuigelingen met een gespleten gehemelte. De Anywayup was haar tweede uitvinding.
In de praktijk is de Anywayup een eenvoudige drinkbeker, maar dan met een terugslagklep. Ook hierover zijn er talloze procedures gevoerd. Volgens concurrenten was het concept veel te voor de hand liggend en was het helemaal geen uitvinding. Drinkbekers en terugslagkleppen bestaan namelijk al heel lang en het enige wat ze heeft gedaan, is deze twee samenvoegen. Het is inderdaad zo dat het voor een patent onder meer nodig is dat een uitvinding voldoende innovatief is. Desondanks besliste de Britse octrooirechter dat de uitvinding voldoende innovatief was. Als het zo voor de hand liggend was als concurrenten beweerden, dan hadden ze de combinatie volgens de rechter zelf al veel eerder bedacht. Uiteindelijk heeft Mandy Haberman heel wat prijzen gewonnen met haar drinkbeker. Zij bewees dat je soms zelfs voor een eenvoudig verschil patent en octrooi kan aanvragen.
